AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER DAİRESİ BAŞKANLIĞI


Avrupa Birliği

TÜRKİYE-AB İLİŞKİLERİ

 

Avrupa Ekonomik Topluluğu'nun (AET) 1958 yılında kurulmasından sonra, Türkiye, 31 Temmuz 1959'da Topluluğa ortaklık başvurusunda bulunmuştur. AET Bakanlar Konseyi, Türkiye'nin yapmış olduğu başvuruyu kabul etmiş olup, üyelik koşulları gerçekleşinceye kadar geçerli olacak bir ortaklık anlaşması imzalanmasını önermiştir. Söz konusu Ankara Anlaşması 12 Eylül 1963 tarihinde imzalanmış ve 1 Aralık 1964 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ankara Anlaşması, Türkiye ile Avrupa Birliği ilişkilerinin hukuki temelini oluşturmaktadır.

Ankara Anlaşması'nın 2. maddesine göre, Anlaşma'nın amacı: "Türkiye ekonomisinin hızlı kalkınmasını ve Türk halkının istihdam düzeyinin ve yaşam koşullarının yükseltilmesini sağlama gereğini göz önünde bulundurarak, taraflar arasındaki ticari ve ekonomik ilişkileri aralıksız ve dengeli olarak güçlendirmeyi özendirmektir."

Ankara Anlaşması'nın 28. maddesi ise Türkiye'nin üyeliğini düzenlemiştir. Ankara Anlaşması, Türkiye'nin AET'ye entegrasyonu için hazırlık dönemi, geçiş dönemi ve nihai dönem olmak üzere üç devre öngörmüştür. İlk dönem, Anlaşma'nın yürürlüğe girdiği 1 Aralık 1964 tarihi itibarıyla başlamıştır. Taraflar arasındaki ekonomik farklılıkları azaltmaya yönelik ‘Hazırlık Dönemi' olarak belirlenen bu dönemde, Türkiye herhangi bir yükümlülük üstlenmemiştir. Tesis edilen ortaklık ilişkisinin işleyişine yönelik olarak iki taraf arasında bazı kurumlar oluşturulmuştur. Bunlar arasında en üst düzey karar alma organı ise Ortaklık Konseyi'dir.

13 Kasım 1970 tarihinde imzalanan ve 1973 yılında yürürlüğe giren Katma Protokol ile birlikte, Ankara Anlaşması'nda öngörülen hazırlık dönemi sona ermiş ve "Geçiş Dönemi"ne ilişkin koşullar belirlenmiştir. Bu dönemde taraflar arasında sanayi ürünleri, tarım ürünleri ve kişilerin serbest dolaşımının sağlanması ve Gümrük Birliği'nin tamamlanması öngörülmüştür.

1971 yılı itibarıyla, Katma Protokol çerçevesinde, Topluluk, bazı petrol ve tekstil ürünleri dışında Türkiye'den ithal ettiği tüm sanayi mallarına uyguladığı gümrük vergileri ve miktar kısıtlamalarını tek taraflı olarak sıfırlamıştır. Buna karşılık, Türkiye'nin AB kaynaklı sanayi ürünlerinde gümrük vergilerini tedricen sıfırlaması öngörülmüş ve böylece Gümrük Birliği'nin fiilen yürürlüğe girmesi için 22 yıllık bir süre tanınmıştır.

Türkiye-AB ilişkileri, 1970'li yılların başından 1980'lerin ikinci yarısına kadar, siyasi ve ekonomik nedenlerden dolayı istikrarsız bir seyir izlemiştir. 12 Eylül 1980 askeri darbesinin ardından ilişkiler resmen askıya alınmıştır. 1983 yılında Türkiye'de sivil idarenin yeniden kurulması ve 1984 yılından itibaren Türkiye'nin ithal ikameci politikaları hızla terk etmesi ile birlikte, 12 Eylül 1980 tarihinden itibaren dondurulmuş bulunan Türkiye-AET ilişkilerinin canlandırılması süreci başlamıştır.

Türkiye, 14 Nisan 1987 tarihinde, Ankara Anlaşması'nda öngörülen dönemlerin tamamlanmasını beklemeden, üyelik başvurusunda bulunmuştur. Komisyon, bu başvuru ile ilgili görüşünü 18 Aralık 1989'da açıklamış ve kendi iç bütünleşmesini tamamlamadan Topluluğun yeni bir üyeyi kabul edemeyeceğini ve Türkiye'nin, Topluluğa katılmaya ehil olmakla birlikte, ekonomik, sosyal ve siyasal alanda gelişmesi gerektiğini ifade etmiştir. Bu nedenle, üyelik müzakerelerinin açılması için bir tarih belirlenmemesi ve Ortaklık Anlaşması çerçevesinde ilişkilerin geliştirilmesi önerilmiştir. Söz konusu öneri, Türkiye tarafından da olumlu değerlendirilmiş ve Gümrük Birliği'nin Katma Protokol'de öngörüldüğü şekilde 1995 yılında tamamlanması için gerekli hazırlıklara başlanmıştır. İki yıl süren müzakereler sonunda 5 Mart 1995 tarihinde yapılan Ortaklık Konseyi toplantısında alınan karar uyarınca Türkiye ile AB arasındaki Gümrük Birliği 1 Ocak 1996 tarihinde yürürlüğe girmiş ve Türkiye-AB Ortaklık İlişkisinin "Son Dönemi"ne geçilmiştir. Gümrük Birliği, Türkiye'nin Avrupa Birliği ile bütünleşme hedefine yönelik ortaklık ilişkisinin en önemli aşamalarından biridir ve Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerine ayrı bir boyut kazandırmıştır.

10-11 Aralık 1999 tarihlerinde Helsinki'de yapılan AB Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi ile Türkiye'nin adaylığı resmen onaylanmış ve diğer aday ülkelerle eşit konumda olacağı açık ve kesin bir dille ifade edilmiştir. Helsinki Zirvesi'nde, diğer aday ülkeler için olduğu gibi, Türkiye için de Katılım Ortaklığı Belgesi hazırlanmasına karar verilmiştir. Türkiye için hazırlanan ilk Katılım Ortaklığı Belgesi 8 Mart 2001 tarihinde AB Konseyi tarafından onaylanmıştır. Katılım Ortaklığı Belgesi'nde yer alan önceliklerin hayata geçirilmesine yönelik program ve takvimimizi içeren Ulusal Program, 19 Mart 2001 tarihinde Hükümetimiz tarafından onaylanarak Avrupa Komisyonu’na 26 Mart 2001 tarihinde tevdi edilmiştir.

Katılım Ortaklığı Belgesi Avrupa Birliği tarafından, 2003, 2005, 2006 ve 2008 yıllarında tekrar gözden geçirilmiştir. Ulusal Program ise, 2003, 2005 ve 2008 yıllarında güncelleştirilmiştir. Avrupa Birliği'ne üyelik yolunda kararlılığını her fırsatta ortaya koyan siyasi irade, reform çabalarına da ivme kazandırmıştır. Böylece, müzakerelerin açılması için ön şart olan siyasi kriterlerin karşılanmasına yönelik uyum yasası paketleri yoğun bir şekilde Meclis’ten geçirilmiştir. Temel hak ve özgürlüklerin kapsamını genişleten, demokrasi, hukukun üstünlüğü, düşünce, ifade özgürlüğü ve insan hakları gibi alanlarda mevcut düzenlemeleri güçlendiren ve güvence altına alan reformlara devam edilmiştir. Bu çerçevede 2002-2004 yılları arasında 8 Uyum Paketi, 2001 ve 2004 yıllarında da 2 Anayasa Paketi TBMM'de kabul edilmiştir. 

17 Aralık 2004 tarihli Brüksel Zirvesi'nde, Türkiye-AB ilişkilerinde bir dönüm noktası daha yaşanmış ve Zirve'de Türkiye'nin siyasi kriterleri yeteri ölçüde karşıladığı belirtilerek 3 Ekim 2005'te müzakerelere başlanması kararı alınmıştır.

Türkiye AB'ye katılım müzakerelerine resmen, 3 Ekim 2005 tarihinde Lüksemburg'da yapılan Hükümetlerarası Konferans ile başlamış ve Türkiye için Müzakere Çerçeve Belgesi yayımlanmıştır. Türkiye ile AB ilişkilerinde çok önemli bir sürece girilmiştir. 

Türkiye-AB katılım müzakereleri çerçevesinde, 35 fasıl başlığı bulunmaktadır. Bakanlığımız 15 fasılda sorumludur.

 

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Sorumlu Olduğu Müzakere Fasılları

Fasıl Adı

Sorumlu Olunan Konu Başlığı

1 No’lu Malların Serbest Dolaşımı Faslı

  • Kültürel Mallar

2 No’lu İşçilerin Serbest Dolaşımı Faslı

  • Profesyonel Turist Rehberliği
  • Seyahat Acentaları
  • Belgeli Turizm İşletmeleri
  • Belgeli Kültür Yatırım ve Girişimleri

3 No’lu İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi Faslı

  • Seyahat Acentaları ve Profesyonel Turist Rehberliği
  • Mesleki Yeterlilikler-Sanatçı Değişimi, Deniz Turizmi

4 No’lu Sermayenin Serbest Dolaşımı Faslı kapsamında

  • Yabancı Sermayeli Seyahat Acentaları ve Belgeli Turizm İşletmeleri
  • Yat Limanı İşletmeciliği

7 No’lu Fikri Mülkiyet Hukuku Faslı

  • Fikri Mülkiyet Hakları

8 No’lu Rekabet Politikası Faslı

  • Sinema Filmlerine Verilen Destekler

10 No’lu Bilgi Toplumu ve Medya Faslı

  • Film Mirasının Korunması ve Sinema Sektörünün Desteklenmesi

11 No’lu Tarım ve Kırsal Kalkınma Faslı

  • Kırsal Kalkınmaya Yönelik Turizm Uygulamaları ile Kırsal Alanlarda Kültürel Faaliyetler,

18 No’lu İstatistik Faslı

  • Konaklama İstatistikleri
  • Kültür Hizmetleri İstatistikleri

20 No’lu İşletme ve Sanayi Politikaları Faslı

  • Turizm Politikalarının Oluşturulması ve Yürütülmesi

23 No’lu Yargı ve Temel Haklar Faslı

  • Kültürel Haklar

26 No’lu Eğitim Kültür Faslı

  • Kültür Politikaları
  • Kültürel Mirasın Korunması ve Tanıtılması
  • Kültürel Haklar
  • Film Mirası

27 No’lu Çevre Faslı

  • Atık Su ve Su Kalitesi

28 No’lu Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Faslı

  • Yanıltıcı Reklam ve Paket Turlar

29 No’lu Gümrük Birliği Faslı

  • Kültürel Mallar
  • Kaçakçılıkla Mücadele


BAKANLIĞIMIZ SORUMLULUĞUNDA ÇALIŞMALARI
YÜRÜTÜLEN FASILLARA İLİŞKİN SON DURUM:

Açılan Fasıllar

Açılmayan Fasıllarda Durum

Türkiye'nin Müzakere Pozisyon Belgesini Komisyona Sunduğu Fasıllar

Konseyde Tarama Sonu Raporu Onaylanan ve Açılış Kriteri Resmi Olarak Belirlenen Fasıllar

Tarama Sonu Raporu Onaylanmayan Fasıllar

7. Fikri Mülkiyet Hukuku

26. Eğitim ve Kültür

1. Malların Serbest Dolaşımı*

2. İşçilerin Serbest Dolaşımı

4. Sermayenin Serbest Dolaşımı

3. İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi*

23. Yargı ve Temel Haklar

10. Bilgi Toplumu ve Medya

8. Rekabet Politikası

18. İstatistik

11. Tarım ve Kırsal Kalkınma*

20. İşletme ve Sanayi Politikası

29. Gümrük Birliği*

27. Çevre

28.Tüketicinin ve Sağlığın Korunması

*14–15 Aralık 2006’da Brüksel’de yapılan AB Hükümet ve Devlet Başkanları Zirvesi’nde Türkiye’nin Ankara Anlaşması’na Ek Protokolü karşılamaması nedeniyle müzakere süreci askıya alınan fasıllar.


Detaylı Bilgi İçin  : 
https://www.ab.gov.tr/avrupa-birliginin-tarihcesi_105.html